Leopold Godowski to fascynująca, ale również nieoczywista postać przełomu XIX i XX wieku. Przedstawiany jest jako jeden z najwybitniejszych wirtuozów fortepianu swoich czasów, którego grą zachwycali się najwięksi: Sergiusz Rachmaninow, Edward Grieg, Piotr Czajkowski, Ignacy Jan Paderewski. W latach 1908‒1914, jako profesor wiedeńskiej Akademie der Tonkunst, był najlepiej zarabiającym nauczycielem fortepianu w Europie, a jego ręce ubezpieczono później w USA na milion dolarów. Był również pierwszym w historii pianistą, który zadebiutował w legendarnej Carnegie Hall w Nowym Jorku. Prowadził niezwykle intensywny tryb życia, odbywając ciągle podróże koncertowe i nieustannie dzieląc czas pomiędzy dwa kontynenty (Europę i USA).
Artysta ten zajmował się także działalnością kompozytorską. Na tym polu zapamiętany został przede wszystkim jako autor pięćdziesięciu trzech arcytrudnych, przez wielu uważanych za niewykonalne, transkrypcji etiud Chopina, jak również znacznej liczby wdzięcznych utworów zaliczanych do nurtu tzw. muzyki salonowej.
Gdy przyjrzymy się sylwetce artysty, dostrzec możemy w niej wiele elementów zaskakujących i nieoczywistych. Jeden z najznakomitszych pianistów swoich czasów nigdy nie pobierał lekcji gry na fortepianie, lecz… na skrzypcach, pierwsze muzyczne kroki stawiając pod kierunkiem opiekuna, skrzypka-amatora. Ten prowadził sklep z używanymi pianinami, lecz równocześnie kategorycznie zabraniał przyszłemu artyście gry na instrumencie, którą opanował on do perfekcji, zgłębiając jej tajniki samodzielnie, a do tego potajemnie. Paradoksalne jest również to, jak mocno przez całe swe życie przeciwstawiał się Godowski elementom modernistycznym i awangardowym w muzyce, by w jednym z ostatnich utworów wykroczyć poza świat swej późnoromantycznej estetyki, łącząc elementy zarówno tradycyjnych jak i nowoczesnych środków warsztatu kompozytorskiego w osobliwym dziele, jakim jest Suita jawajska ‒ zbiór dwunastu fortepianowych miniatur inspirowanych podróżą na Jawę.
Zagadnienia tożsamości narodowo-kulturowej artysty, ujęte w tytułowym pytaniu artykułu, wydają się uzupełniać obraz jego niezwykle ciekawej i niejednoznacznej sylwetki. W załączonym tekście pochylam się nad nimi w oparciu o wybrane fakty z życia pianisty, sposób przedstawienia jego postaci zarówno w źródłach z I połowy XX wieku (recenzje prasowe), jak i we współczesnych ujęciach encyklopedycznych, a także w świetle wybranych koncepcji poświęconych zagadnieniom stylu narodowego i wartości narodowych autorstwa Mieczysława Tomaszewskiego, Zofii Helman, Anny Czekanowskiej i Barbary Mielcarek-Krzyżanowskiej.
Leopold Godowski – kompozytor polski?, w: Interpretacje Dzieła muzycznego. Narodowość i wartości uniwersalne, Akademia Muzyczna w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2019, s. 217-228.
Tekst referatu wygłoszonego podczas IV Międzynarodowej Konferencji Interpretacje Dzieła muzycznego. Narodowość i wartości uniwersalne, Akademia Muzyczna w Bydgoszczy, Wydział Kompozycji, Teorii Muzyki i Reżyserii Dźwięku, 27-28.11.2018.
