Analiza porównawcza fortepianów historycznych. Rozdział III.4. Ankieta dla słuchaczy

Wśród studentów Akademii Muzycznej w Bydgoszczy oraz chętnych z zewnątrz przeprowadzane są badania w formie multimedialnej ankiety internetowej, dotyczące nagrań zrealizowanych przez trójkę wykonawców na trzech fortepianach – Walter, J.F. Marty oraz Pleyel.

Przygotowanych zostało 18 przykładów dźwiękowych:

      Ankietowane osoby studiujące na Akademii Muzycznej reprezentują różne kierunki, m.in. reżyserię dźwięku, sound design, kompozycję czy kierunki instrumentalne, dlatego jako pierwsze zostało zadane pytanie o stopień zaawansowania w grze na fortepianie. Pozwala to odfiltrować pianistów zawodowych od osób, dla których fortepian to co najwyżej instrument “dodatkowy” i zaobserwować ewentualne różnice w preferencjach i odpowiedziach. Aby spróbować ocenić czy słuch absolutny wpływa w jakiś sposób na odbiór muzyki granej na instrumentach historycznych – tzn. czy niższy strój niesie ze sobą jakiś dyskomfort, na wstępie zadane jest pytanie o posiadanie słuchu absolutnego, a w dalszej części ankiety – każdorazowo po zaprezentowaniu danego utworu w trzech wariantach, proszę o swobodną odpowiedź – “Czy różnica w stroju fortepianów wpłynęła w jakiś sposób na odbiór utworu?”. Istotne wydaje mi się również pytanie o ewentualne wcześniejsze doświadczenia z wykonawstwem na instrumentach historycznych, podobnie jak pytałem o to wykonawców realizujących nagrania. Kolejne pytanie skierowane jest przede wszystkim do pianistów – “Na co zwracasz uwagę wybierając instrument (fortepian) do gry (gdy masz możliwość wyboru)?” – ma ono na celu sprawdzić czy pierwsza myśl powędruje w kierunku poprawności technicznej czy może jednak barwy, brzmienia. Następnie zadaje otwarte pytanie kontrolne dotyczące poglądów na kwestie repertuarowe w zestawieniu z historycznym instrumentarium: “Czy uważasz, że fortepiany historyczne nadają się do gry utworów z późniejszych okresów niż z tych, w których te instrumenty powstały?” Zależy mi na tym, aby uczestnicy, zanim przejdą do słuchania przykładów muzycznych, ujawnili swój obecny stosunek takich “eksperymentów”. Podobne pytanie znajduje się również na końcu ankiety, aby zaobserwować ewentualną zmianę zdania lub jego utwierdzenie się.

      Jako pierwsze zostały zaprezentowane trzy przykłady muzyczne z tym samym utworem – zagranym przez M. Klimsiaka na trzech różnych fortepianach Mazurkiem K. Szymanowskiego. Po każdym z tych przykładów ankietowani są proszeni o podzielenie się swoim pierwszym wrażeniem odnośnie każdego z instrumentów, dotyczącym przede wszystkim brzmienia. Następnie zadane są dwa pytania o “odpowiedniość” i “niedopasowanie” fortepianu do utworu. Zadanie dwóch podobnych pytań jest celowe. W pierwszym, “pozytywnym” pytaniu o “odpowiedniość” można wskazać więcej niż jeden instrument. Natomiast w drugim – “negatywnym” – tylko jeden. Jeśli osoba w pierwszym pytaniu odpowiedziała, że dany fortepian jest odpowiedni do wykonania, a później uznała, że jego brzmienie pasuje najmniej to w ten sposób dawała przede wszystkim wyraz swoim preferencjom brzmieniowym, jednocześnie sygnalizując, że nie odrzuca go całkowicie. Taki przypadek punktowany jest jako 0,5, podobnie jak brak wskazania zarówno w pierwszym, jak i drugim pytaniu. Wyraźne wskazanie, że instrument pasuje najmniej (nie wybranie go w pierwszym pytaniu i wskazanie w drugim) punktowane jest jako 0, natomiast wskazanie w pierwszym pytaniu i brak wskazania w drugim oznacza wyraźną preferencję tego fortepianu w danym repertuarze i 1 punkt. Podobne dwa pytania są zadawane po każdym utworze. W razie pojawienia się dodatkowych spostrzeżeń na temat danego instrumentu, nie przystających do zadawanych pytań, na końcu poszczególnych stron ankiety zostało umieszczone pole tekstowe do wyrażenia tego typu uwag. Wyniki ankiet dla słuchaczy zostaną omówione po skompletowaniu ich w miarodajnej ilości.

Ankieta dostępna jest pod adresem: https://forms.gle/aQDkb26AFGYeY15z7
Przykłady dźwiękowe dostępne są na kolejnej stronie lub pod adresem:
https://youtu.be/trW5jST-euo