Czterdziesta rocznica istnienia Wydziału Kompozycji, Teorii Muzyki i Reżyserii Dźwięku Akademii Muzycznej w Bydgoszczy to pretekst do odkrywania jego historii na nowo. Publikacja stanowi cenny opis wydarzeń oraz przemian zachodzących na Wydziale w latach 1980-2020, zawiera też zbiór wspomnień Pedagogów i Studentów. Album wydany został przez Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy w roku 2021.
(Słowo wstępne)
Czterdziesta rocznica utworzenia Wydziału Kompozycji, Teorii Muzyki i Reżyserii Dźwięku, którego funkcjonowanie rozpoczęło się 1 października 1980 roku, stała się motywacją do retrospektywnego spojrzenia na jego historię, zrekonstruowania wydarzeń i przypomnienia Pedagogów oraz Studentów – podmiotów tej historii, także procesów kształtujących współczesną postać Wydziału, odświeżenia idei i wartości inspirujących do podejmowania nowych inicjatyw. Podjęciu się tego zadania sprzyjała również możliwość konsultowania zebranych materiałów dokumentujących poszczególne zdarzenia z przeszłości z jego uczestnikami, przywoływania z pamięci, a nie wyłącznie z zachowanych archiwaliów, tego, co współtworzyło historię Wydziału. Badacz penetrujący jego dzieje, nawet tak blisko związany z Wydziałem jak Autorka niniejszego opracowania, będąca uczestnikiem wielu opisywanych wydarzeń, natrafia jednak na momenty możliwe do zrekonstruowania jedynie na podstawie materialnych przekazów. Kiedy ich brakuje, pewne kwestie pozostają niewyjaśnione. Przykładem tego typu problemów badawczych jest brak w Archiwum Akademii Muzycznej dokumentu, najprawdopodobniej zarządzenia pierwszego Rektora Akademii, o utworzeniu Wydziału Kompozycji i Teorii Muzyki. Zachował się tylko protokół pierwszego posiedzenia Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Bydgoszczy (PWSM) z dnia 15 marca 1980 roku, sporządzony odręcznie przeze mnie, wówczas członka pierwszego organu kolegialnego Uczelni. Streściłam w nim exposé Rektora doc. Romana Sucheckiego dotyczące m.in. planów uruchomienia z nowym rokiem akademickim 1980/1981 dwóch jednostek – Wydziału Kompozycji i Teorii Muzyki oraz Wydziału Wokalno-Aktorskiego.
Amerykańska filozof Susan Sontag w jednej ze swych książek zawarła następującą tezę: „To, co napiszemy o jakimś wydarzeniu albo o jakiejś osobie, jest jawną interpretacją”[1] . Dodajmy, dzieje się tak, ponieważ selekcja zebranego materiału, dobór treści i ich hierarchizacja, jako niezbędne czynności podjęte przez opisującego określone wydarzenia autora, są zawsze przedstawiane z jego własnej perspektywy. Kierując się tym przeświadczeniem przyjęłam trójfazową koncepcję pracy, aby w niniejszej książce zredukować element subiektywizmu do możliwie niskiego poziomu. W części pierwszej – opisowej przedstawiłam chronologicznie zaprezentowaną historię Wydziału, odnotowując najistotniejsze momenty ważące na jego obliczu. Rozszerzeniem tak nakreślonych dziejów stały się następnie opisy różnych sfer działalności Wydziału (dydaktycznej, artystycznej, naukowej, studenckiej, międzynarodowej i innej), w których, zachowując porządek chronologiczny, starałam się przedstawić wszystkie możliwe do odtworzenia projekty, programy, wydarzenia itp. Zamyka tę część poczet Dziekanów. Część druga pracy ma charakter dokumentacyjny – zawiera graficzne przedstawienie struktury Wydziału, składy osobowe Rady Wydziału i innych wydziałowych jednostek, wykazy różnych form aktywności dydaktycznej i badawczej pedagogów i studentów usystematyzowane w kategorie odpowiadające zagadnieniom przedstawionym w części pierwszej. Część trzecią tworzą materiały ikonograficzne: reprodukcje afiszy i programów koncertów kompozytorskich, sesji, sympozjów i konferencji naukowych, warsztatów artystycznych oraz zdjęcia, na których utrwalone zostały postacie i wydarzenia z różnych okresów historii. Dzięki temu Czytelnik, zagłębiając się w dzieje Wydziału, może konfrontować opisy z faktami zrekonstruowanymi z materiałów źródłowych pozyskanych z Archiwum Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, Pracowni Kultury Muzycznej Pomorza i Kujaw i Folklorystyki, zbiorów własnych Autorki i dokumenty udostępnione dla celów tej pracy przez Pracowników i Absolwentów Wydziału, jak również informacje pozyskane z pierwszej Księgi Jubileuszowej Akademii Muzycznej w Bydgoszczy (powstałej z okazji 25-lecia jej działalności), którą przygotowałam w oparciu o kwerendę Archiwum Uczelni[2]. Materiałami tymi są: zarządzenia i uchwały organów zwierzchnich Uczelni (Rektorów, Dziekanów, Senatu, Rady Wydziału), protokoły i sprawozdania osób odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań, teczki osobowe pracowników i studentów, programy koncertów, konferencji, festiwali, konkursów i inne pisma. Aby nie rozbudowywać nadmiernie akademickiego instrumentarium, nie podawałam odrębnie numerów katalogowych akt. W zamian, zainteresowany nimi Czytelnik otrzymuje informację o miejscu ich przechowywania. Historia Wydziału w obrazach zrekonstruowana została w oparciu o materiały archiwum fotograficznego Wydziału. Tworzyło się ono sukcesywnie wraz z kolejnymi wydarzeniami jego 40-letnich dziejów, toteż są one zapisem chwil utrwalanych spontanicznie podczas obrad, konferencji, koncertów, warsztatów, jubileuszy. Autorami zdjęć są jego Pracownicy, w niektórych przypadkach także Studenci i Współpracownicy. Obecnie trudno jest ustalić autorstwo większości zdjęć, dlatego ten aspekt dokumentacyjny został pominięty. Przyjęłam również zasadę posługiwania się skrótami nazw, które po raz pierwszy pojawiają się w tekście obok pełnej nazwy danej instytucji lub organu. Stopnie i tytuły naukowe, jakimi legitymowali się Pracownicy Wydziału, notowałam zgodnie z obowiązującą w danym czasie nomenklaturą i dokumentacją będącą także odzwierciedleniem uzyskiwania przez nich kolejnych stopni zawodowych, od asystenta, poprzez adiunkta, docenta, na profesorze kończąc. Tłumaczy to znajdowane przy nazwiskach Pedagogów różne pisownie tytułów i stanowisk, zwłaszcza profesora[3].
Dokumentacyjna część pracy, pomimo podjętych kwerend zawierająca nadal kilka niejasnych bądź niewyjaśnionych kwestii, uzyskała obecną postać dzięki życzliwemu zaangażowaniu Pracowników i Absolwentów służących swoją wiedzą i posiadanymi materiałami archiwalnymi. Szczególne podziękowania w tym względzie kieruję ku moim Koleżankom i Kolegom – pracownikom dydaktyczno-badawczym i dydaktycznym Wydziału: profesorom uczelni – Aleksandrze Kłaput-Wiśniewskiej, Elżbiecie Szczurko, Marianowi Szukalskiemu, Michałowi Zielińskiemu i Marcinowi Kopczyńskiemu, doktorom – Aleksandrze Brejzie i Barbarze Mielcarek-Krzyżanowskiej, ku Absolwentkom – Natalii Bartyzel i dr hab. Małgorzacie Gamrat oraz ku starszej referent do spraw dydaktyki dr Małgorzacie Kempińskiej z Działu Nauczania. Podziękowania kieruję także do Przewodniczącej Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego pani Elżbiety Piniewskiej oraz Rektora Akademii Muzycznej w Bydgoszczy prof. dr hab. Elżbiety Wtorkowskiej, których życzliwość umożliwiła wydanie tej pracy drukiem. Przekazując zainteresowanym Czytelnikom to pierwsze opracowanie dziejów Wydziału Kompozycji, Teorii Muzyki i Reżyserii Dźwięku żywię nadzieję, że przywoła ono wspomnienia u tych, którzy współtworzyli jego historię, stając się zarazem świadectwem wydarzeń ważnych nie tylko w dziejach Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy.
Prof. dr hab. Anna Nowak
Anna Nowak, 40 lat Wydziału Kompozycji, Teorii Muzyki i Reżyserii Dźwięku 1980-2020, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2021.
Wydawnictwo Sagittaria|Akademia Muzyczna
[1] Susan Sontag, O fotografii, tłum. Sławomir Magela, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2009; cyt. za: Jacek Dukaj, Po piśmie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019, s. 269.
[2] Księga Jubileuszowa opracowana przez Annę Nowak, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego, Bydgoszcz 1999.
[3] Profesor, profesor nadzwyczajny, profesor zwyczajny, profesor AM, profesor uczelni.
