Tradycje stylowego wykonawstwa muzyki dawnej w Bydgoszczy sięgają początku lat 60. ubiegłego wieku, kiedy to Andrzej Szwalbe — charyzmatyczny dyrektor Filharmonii Pomorskiej i niezwykle zasłużony dla regionu kujawsko-pomorskiego animator kultury — powołał do życia (w ramach filharmonicznej struktury) kameralny zespół wokalno-instrumentalny Capella Bydgostiensis Pro Musica Antiqua, którego głównym celem miało stać się promowanie muzyki epok średniowiecza i renesansu.
Pierwszym kierownikiem artystycznym został Stanisław Gałoński — entuzjasta odkrywania i restytuowania zapomnianych dzieł. Oficjalny debiut zespołu odbył się 28 lutego 1962 roku. Na potrzeby Capelli Bydgostiensis przyznano dwadzieścia etatów, a ponadto, filharmoniczny budżet musiał sprostać dodatkowym obciążeniom związanym z ponoszeniem niezbędnych wydatków na zakup instrumentów historycznych oraz pozyskiwanie trudno dostępnych materiałów nutowych. Środowisko muzyczne dostrzegło w tej inicjatywie szansę na odrodzenie wykonawstwa muzyki dawnej nie tylko w grodzie nad Brdą, licząc na przeszczepienie idei do innych ośrodków. I faktycznie, już w 1965 roku Kazimierz Piwkowski założył zespół Fistulatores et Tubicinatores Varsovienses, a w 1970 roku rozpoczęła działalność bliźniacza Capella Cracoviensis.
Warto podkreślić, że bydgoski consort należał wówczas do europejskiej awangardy grup wyspecjalizowanych w wykonawstwie muzyki średniowiecznej i renesansowej na rekonstrukcjach instrumentów historycznych, przecierając szlaki dla przyszłych pokoleń. Na zachodzie Europy ożywienie wykonawstwa tego nurtu repertuarowego nastąpiło dopiero w 1967 roku, wraz z rozpoczęciem działalności The Early Music Consort of London — angielskiego zespołu muzyki dawnej powstałego z inicjatywy Davida Munrowa i Christophera Hogwooda.
Stanisław Gałoński musiał zmierzyć się z szeregiem wyzwań, począwszy od zgromadzenia historycznego instrumentarium, poprzez trudności związane z odczytywaniem i transkrypcją archaicznej notacji, aż po rozwiązywanie szczegółowych kwestii interpretacyjnych. Przy braku wskazówek wykonawczych w nutach należało samodzielnie dobierać obsadę do realizacji poszczególnych utworów, ustalać wzorce stroju, tempo, artykulację, uściślać sposób podłożenia tekstu itp.
Projektem powiązanym z działalnością Capelli Bydgostiensis, zapewniającym pionierskim eksperymentom naukowe wsparcie, było zorganizowanie w 1966 roku międzynarodowego kongresu muzykologicznego i festiwalu muzyki dawnej pod nazwą Musica Antiqua Europae Orientalis. Impreza była kontynuowana do 2014 roku, stając się ważnym forum dyskusyjnym historyków, bizantynologów, muzykologów i artystów.
W 1970 roku, kiedy kierownictwo Capelli Bydgostiensis przejął Włodzimierz Szymański, repertuar został przeprofilowany na muzykę barokową i klasyczną, a z nazwy usunięto człon Pro Musica Antiqua. Mimo to zespół nadal prezentował muzykę wcześniejszych epok, choć już w bardziej ograniczonym zakresie.
* * *
Historia, którą pragnę nakreślić na łamach tej monografii, rozpoczyna się na początku lat 90., kiedy to na bydgoską scenę muzyczną wkroczył nowy zespół kameralny, wyspecjalizowany w wykonawstwie muzyki dawnej.
W 2017 roku Collegium Vocale obchodziło jubileusz 25-lecia pracy artystycznej. Korzystając z tej okazji — jako współzałożyciel, kierownik artystyczny i wokalista — postanowiłem podzielić się garścią wspomnień i refleksji, aby ocalić od zapomnienia dorobek grupy wokalnej, która wniosła istotny wkład w rozwój wykonawstwa muzyki renesansowej w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Choć w miarę możliwości starałem się weryfikować dane faktograficzne, to jednak zdarzyć się mogą pewne nieścisłości wynikające z luk w zgromadzonych materiałach źródłowych (plakatach, programach koncertów, recenzjach). Sposób naświetlenia wydarzeń nacechowany jest subiektywizmem, a nieformalny język i typ narracji lokuje niniejszą publikację w nurcie literatury diarystycznej.
Relacjonowanie kolejnych (co ważniejszych) projektów koncertowych i nagraniowych wzbogaciłem o dygresje, uzupełnienia oraz fragmenty recenzji. Dzięki temu wyłania się pełniejszy obraz zespołu, a czytelnik może zapoznać się m.in. z kulisami naszej pracy, preferencjami estetycznymi, czy problemami wykonawczymi, z jakimi było nam dane się mierzyć itp. Starałem się także przybliżyć sylwetki artystów i zespołów, z którymi mieliśmy przyjemność współpracować.
Udostępniana obecnie elektroniczna wersja książki w formacie EPUB została poprawiona i wzbogacona o nowy materiał ikonograficzny, a pod poniższym adresem oprócz monografii można również pobrać za darmo (na licencji Creative Commons) osiem pełnych albumów Collegium Vocale Bydgoszcz w bardzo dobrej jakości, zakodowanych w bezstratnym formacie FLAC (24 bits x 88200 kHz).
Życzę przyjemnej lektury i miłego odbioru muzyki z dawnych wieków 🙂
Historia Collegium Vocale Bydgoszcz (EPUB) & Dyskografia (FLAC)
